Trong tất cả các dòng cây linh sam hiện nay thì linh sam 86 lá rí được đánh giá nổi bật nhất. Giống cây này đột biến từ dòng Sông Hinh nhưng mang những ưu điểm vượt trội hơn một chút. Đặc biệt, người chơi và sưu tầm bonsai đặt dòng 86 này là ưu tiên trong các lựa chọn. Mang những đặc điểm chung của cây linh sam, dòng lá rí này còn có những nét riêng biệt mà Mộc Nhiên sẽ nhắc tới trong bài viết dưới đây.
- Tên khoa học: Antidesma acidum
- Tên gọi khác: sam núi, sam gai, linh sam núi, linh sam Đà Lạt, ba chia
Linh sam 86 – nguồn gốc và đặc tính sinh trưởng
Các tỉnh miền Trung là nơi nổi tiếng với các loại linh sam phổ biến, như: linh sam Sông Hinh, La Hai, Bình Thuận, Khánh Hòa. Cây xuất xứ từ châu Á, và hiện phổ biến ở nhiều nước, nhất là dưới hình thức bonsai. Đây là loài cây ưa khí hậu nóng ẩm, xuất hiện ở rừng hoang và ven biển. Khả năng sinh trưởng của chúng rất tốt, có thể phát triển cả ở nơi khô cằn. Môi trường sống càng khắc nghiệt, chúng càng tạo thành những hình dáng đẹp cho thân.
Linh sam 86 là dòng đột biến từ linh sam Sông Hinh. Chúng mang những ưu điểm của loại Sông Hinh, và còn thêm những ưu điểm riêng vượt trội.
Dòng sam núi lá rí và những ưu điểm xuất sắc nhất
- Thân cây: xù xì, màu tối, rất chắc khỏe. Cây cao khoảng tới 3m hoặc thấp hơn. Cành của chúng xoắn vào nhau tạo thành nhiều hình dáng lạ mắt. Dựa trên những hình dáng này, người chơi cắt tỉa tạo dáng bonsai yêu thích. Cây có xu hướng phát triển cành nhánh xung quanh, sự phân nhánh này là một ưu điểm để tạo dáng bonsai.
- Lá cây: mặt trên bóng nhẵn, mặt dưới hơi xám. Linh sam lá rí có lá nhỏ và mảnh hơn bình thường. Hình dáng lá hơi thuôn và bầu ở ngọn. Lá cứng, màu xanh bóng đậm, có gân ở giữa lá, gân nổi rất rõ.
- Hoa: màu tím hoa cà của linh sam lá rí cực kỳ được yêu thích. Cây ra hoa đều đặn trong năm, mỗi mùa hoa cách nhau khoảng 1 – 2 tháng. Hoa thường mọc thành chùm ở đầu cành. Giống này cho ra rất nhiều hoa một đợt, vì vậy cả cây phủ kín màu tím cà trông thật mãn nhãn.
Tại sao linh sam 86 được yêu thích nhiều nhất?
Chúng được đánh giá là có nhiều ưu điểm vượt trội: phù hợp làm bonsai nhất vì dễ uốn. Cây linh sam đôi khi bị chết cành đột ngột, riêng dòng linh sam 86 rất ít gặp hiện tượng đó. Chúng thường cho hoa nở rực rỡ nhất. Đối với người chơi cây bonsai tạo dáng, hoa nở rộ đều cây là một ưu điểm đáng cân nhắc vì điều này tạo nên nét đẹp đặc biệt cho cây.
Vì những ưu điểm đó, gần như người mê linh sam đều sở hữu giống lá rí này. Càng nhiều tuổi, trên thân sẽ xuất hiện nhiều sớ, thân càng thêm cứng cáp nên giá trị kinh tế càng cao.
Linh sam 86 được đánh giá là cho dáng đẹp nhất, chúng lại sống rất khỏe và dễ chăm sóc nên càng được yêu thích. Việc sở hữu những cây bonsai linh sam lá rí không chỉ là một thú vui mà còn là niềm tự hào khi để lại những tác phẩm có giá trị về nghệ thuật.
Cách nhân giống cây linh sam
Giâm cành linh sam 86
- Tỷ lệ sống: 50%
- Cách chọn cành: không quá non, không quá già. Nên giâm vào cát để dễ ra rễ. Thời gian đầu nên đặt cành ở nơi mát hoàn toàn. Khi cây ra 3 đợt lá mới đem ra ngoài ánh nắng bán phần.
Chiết cành linh sam 86
- Tỷ lệ sống trên 90%
- Cách chọn cành: càng to và già càng tốt.
- Cách chiết: tách vỏ, dùng xơ dừa, đất, hoặc rễ lục bình bó lại. Cành ra rễ sau khoảng 1.5 tháng. Có thể gỡ bọc kiểm tra. Nếu thấy nhiều rễ non thì khả năng trồng sống rất cao.
Cách chiết cây linh sam lá rí cho rễ đẹp
Rễ linh sam cũng là một trong những nét đẹp quý hiếm. Tuy nhiên, cây linh sam lá rí thường không nảy nhiều rễ con ở cành chiết. Vì vậy, muốn có nhiều rễ, không nên vội bó bầu khi chiết cành. Thay vào đó, khoanh vỏ rồi đợi một thời gian cho sùi lên. Khi thấy phần khoanh vỏ đã sùi, bó bầu đất lại. Chất kích rễ cũng là một trong những lựa chọn để giúp cành chiết ra nhiều rễ hơn. Nếu sử dụng kích rễ thì ngâm chất bó bầu trong dung dịch trước khi bó.
Những lưu ý khi tạo dáng để có cây linh sam 86 bonsai đẹp
Tại sao việc tạo dáng linh sam lá rí quan trọng?
Đối với người trồng linh sam như một cây cảnh bình thường, việc tạo dáng không thành vấn đề. Thậm chí linh sam rất dễ chăm sóc để ra hoa và phát triển khỏe mạnh. Nhưng đối với người coi linh sam như một đam mê thì sẽ quan tâm nhiều tới cách tạo dáng ngay từ khi cây mới được chiết cành.
Người chơi bonsai chọn cây theo nhiều cách khác nhau. Có người chọn căn cứ theo dáng cây tự nhiên hoặc phôi cây ban đầu đã đẹp. Cũng có người thích tự chiết cành rồi tạo dáng và chờ sự phát triển của chúng theo thời gian. Cũng có nhiều nghệ nhân thích tự mình tạo nên những cây linh sam lá rí mini. Cây càng nhỏ mà đẹp thì giá trị lại càng lớn. Vì để chăm sóc một cây linh sam nhỏ, cần rất nhiều tỉ mỉ kỹ lưỡng.
Mộc Nhiên gửi đến các bạn những tham khảo rất hữu ích để có một cây linh sam 86 thật ưng ý. Những thông tin này được chọn lọc từ ý kiến của những người chơi linh sam lâu năm, nghĩa là đã được kiểm chứng qua thời gian và chia sẻ lại từ kinh nghiệm. Có thể áp dụng các lưu ý này cho toàn bộ các loại linh sam bonsai khác.
Làm sao biết khả năng sống khi mua cây?
Khi mua cây, có thể kiểm tra sức khỏe và khả năng sống bằng cách tách một lớp vỏ trên vết cắt ở ngọn cây. Nếu vỏ vẫn xanh nhưng lõi ngả vàng và khô thì khả năng sống không cao.
Cần lưu ý gì khi cắt tỉa sam núi lá rí không?
Khi muốn thay đổi một phần nào đó của cây, như: giá thể, tỉa cành, tạo dáng… thì chỉ nên làm một việc một lúc. Nếu kết hợp làm nhiều thứ, cây có thể bị kiệt sức và không phát triển khỏe mạnh.
Khi cắt tỉa linh sam theo ý thích, cần lưu ý hạn chế cắt bỏ hết các chi không muốn giữ. Nếu cắt bỏ sát thân, trên thân sẽ tạo ra rất nhiều sẹo. Cây linh sam có hiện tượng lột da ở vết cắt, nhìn không đẹp mắt.
Khi cắt bỏ chi, lưu ý để lại khoảng 1 – 2 mắt lá. Từ các mắt lá này, linh sam sẽ nảy mầm mới. Trong thời gian phát triển, các mầm mới này sẽ lớn dần, thành các chi nhánh mới. Khi đó lại cắt theo quy tắc cũ. Thời gian cây lớn có thể mất vài năm, nhưng quả thực đối với người chơi bonsai thì thời gian càng tạo ra giá trị. Khi cây đã phát triển ổn định, việc cắt bỏ chi sát thân sẽ không còn tạo sẹo nữa.
Lũa linh sam và cách xử lý
Lũa là phần lõi của gốc cây cổ thụ. Đây là một phần cực quý của cây linh sam nói chung và linh sam 86 nói riêng. Tuy nhiên, khi lấy phôi hoặc cây về, có thể phần gỗ đó đã mục. Nếu không xử lý kỹ, sau này khi tưới nước phần gỗ mục này sẽ lan dần và làm mục thêm những phần gỗ cứng khác.
Cách xử lý: chà sạch phần gỗ mục bằng bàn chải cứng. Có thể phải dùng bàn chải sắt mới xử lý tận nơi được. Thao tác này cần thật cẩn trọng để tránh làm hỏng những phần lũa đẹp nhưng mỏng manh khác trên thân.
Khi đã chà sạch phần gỗ mục, bôi keo liền sẹo vào mép vỏ cây. Sau đó dùng thuốc lũa bôi vào.
Cách chăm sóc cây sam núi bảo đảm phát triển khỏe mạnh
Trên thực tế, cây linh sam không cần được chăm sóc cầu kỳ. Đây gần như là ưu điểm hấp dẫn đối với một loại cây giá trị như thế. Tuy vậy, người trồng, người chơi hơn nhau chính là ở những biện pháp nhỏ mà hiệu quả, có tác dụng thúc đẩy sự phát triển hoàn hảo của cây hay không. Riêng về phần này, Mộc Nhiên có một bài viết rất chi tiết về cây linh sam nói chung. Tất cả những lưu ý trong bài đều có thể áp dụng cho mọi loại linh sam.
Tổng kết
©Copyright by Moc Nhien Farm
