Chắc hẳn với tất cả những người sống ở vùng nông thôn thì cỏ xuyến chi không phải là loài cây gì xa lạ. Chúng ta có thể bắt gặp loài hoa này ở khắp mọi nơi từ nơi vệ đường, đến đồng cỏ, đất hoang và trong cả vườn nhà.
1. Đặc điểm hình thái và sinh thái của cỏ xuyến chi
Cỏ xuyến chi còn có nhiều tên gọi khác như đơn buốt, đơn kim, cúc vệ đường,… Là một loài thực vật thân thảo họ Cúc, có tên khoa học là Bidens pilosa. Cỏ xuyến chi có nguồn gốc từ châu Mỹ nhưng hiện tại phân bố đều khắp các vùng ấm trên thế giới.
Xuyến chi là cây hằng năm, mọc thẳng, có nhiều cành nhánh, thân cây có thể cao tới hơn 1m. Lá đơn mọc đối, phiến lá xẻ thùy sâu tận gân tạo thành 3 thùy phiến trông như lá chét, thùy phiến bìa có răng cưa, có thể có lông thưa hoặc không.
Hoa tự hình đầu với 5 cánh tràng giả từ lá bắc màu trắng tạo thành “hoa” như thường thấy. Hoa thật sự của đơn buốt lưỡng tính, xếp trên hoa đầu, có tràng hoa hình ống màu vàng, thường nhìn nhầm thành “nhụy vàng” của hoa tự.
Quả xuyến chi dạng quả bế, cứng, màu đen xám có gai nhọn ở trên đỉnh. Những gai nhọn này có tác dụng giúp hạt giống phát tán xa hơn khi bám vào quần áo của người hay lông động vật.
Hoa xuyến chi thuộc loại cây mọc nhanh, ưa sáng, thích nghi được với rất nhiều điều kiện khí hậu và đất đai khác nhau. Hoa thường nở quanh năm nhưng chủ yếu nở rộ vào cuối xuân. Ở Việt Nam cây xuyến chi phân bố khắp các tỉnh thành từ Bắc vào Nam.
2. Những lợi ích của cỏ xuyến chi
Hoa xuyến chi không chỉ là cỏ dại, đây còn là một loài thực vật có rất nhiều lợi ích trong đời sống, nhất là trong canh tác nông nghiệp.
2.1 Trong canh tác nông nghiệp
Đối với những người làm vườn thì xuyến chi là một loài cây cỏ cực kỳ hữu ích.
Xuyến chi sẽ là loại cây giúp cải tạo đất trồng khi được cắt tỉa phủ mặt thường xuyên. Thân xuyến chi chính là nguồn sinh khối hữu cơ rất lớn và rất giàu dinh dưỡng.
Trong thân cây xuyến chi có chứa tới 9,8% nước, 2,3% Magie, 2,2% Mangan 1,6% Photpho, 1,2% Crom, 1,1% Canxi, 0,03% Kẽm, 0,02% Sắt. Ngoài ra còn có 2,8% Acetone, 8,6% Methanol.
Với hàm lượng dinh dưỡng cao, xuyến chi sẽ là nguồn phân bón hữu cơ giúp nhà vườn tiết kiệm được một phần chi phí phân bón hàng năm nếu cắt tỉa cây đều đặn.
Xuyến chi còn là loại cây giúp thu hút các loài thiên địch về vườn, giúp đa dạng sinh thái.
Loài cây này còn giúp bảo vệ đất hạn chế xói mòn rửa trôi và nắng hạn vào mùa hè cho các vườn trồng.
Do đó, xuyến chi là một loài cỏ dại nên được giữ lại trong vườn thay vì loại bỏ nó.
Xem thêm: Các loại cỏ nên giữ trong vườn và cách quản lý cỏ
2.2 Trong đông y
Trong Đông y, hoa xuyến chi còn được các danh y gọi là hoa đơn kim, đơn kim thảo hay còn có một số tên khác như cúc áo, cương hoa thảo, tiểu quỷ châm, thích châm thảo, quỷ châm thảo…
Cây xuyến chi có vị đắng, nhạt, hơi cay và tính mát nên có tác dụng tốt trong việc thanh nhiệt cho cơ thể, giải độc, sát trùng các vết thương, chống viêm.
Nó thường được sử dụng để điều trị các bệnh như viêm họng, sưng họng phát sốt, viêm ruột, tiêu chảy, kiết lỵ hay các bệnh ngoài da như dị ứng, mày đay, ngứa,…
Trong dân gian người ta thường dùng cây xuyến chi để đắp trực tiếp vào những vết côn trùng cắn, rắn cắn nhờ khả năng chống viêm của nó.
Hoạt chất flavoness và polyynes được tìm thấy trong cây xuyến chi có tác dụng chống khối u ở những người bị bệnh ung thư phát triển.
Cây xuyến chi còn được xem là một loài thực vật có khả năng làm giảm các triệu chứng của đái tháo đường hiệu quả nhờ cytopoloyne và polyynes có trong cây.
Tinh dầu trong lá cây xuyến chi là một hợp chất chống oxy hóa mạnh có tác kháng khuẩn, kháng nấm.
Cây xuyến chi không nên sử dụng đối với những phụ nữ đang mang thai.
2.3 Lợi ích khác
Xuyến chi còn là một loại rau xanh có thể chế biến thành nhiều món ăn như luộc, xào tỏi, nấu canh, nhúng lẩu,…
Loài hoa này còn được trồng làm cảnh trong các công viên, lối đi trong vườn nhà vì màu sắc nổi bật nhưng nhẹ nhàng của hoa.
Cũng như rất nhiều loại cây cỏ xuất hiện trong tự nhiên, xuyến chi mang đến rất nhiều lợi ích cho đời sống nếu chúng ta biết tận dụng và bảo vệ.
Tham gia Khóa học “Nghệ thuật sử dụng vi sinh” để giải quyết tận gốc tất cả vấn đề mà cây trồng đang gặp phải. HOÀN TOÀN MIỄN PHÍ
BẤM VÀO LINK ĐĂNG KÝ NGAY 👉 Khóa học “Nghệ Thuật Sử Dụng Vi Sinh
Vân Hồng
Xem thêm về: Cỏ cải tạo đất
Danh mục: Các loại cây cỏ cải tạo đất, Cách cải tạo đất, Đất
